Het Rijk heeft een ontheffing geweigerd voor drie bestaande aardwarmteputten in Lansingerland. Die ontheffing was bedoeld als uitstel van opruimen: normaal gesproken moet een aardwarmteput die niet meer wordt gebruikt, worden verwijderd of definitief veilig worden afgesloten. De exploitant vroeg toestemming om dat nog niet te hoeven doen en de putten voorlopig te laten liggen voor mogelijk toekomstig hergebruik.
Die toestemming is nu geweigerd. Volgens het Staatstoezicht op de Mijnen (SodM) is niet voldoende aangetoond dat de putten in Bleiswijk en Berkel en Rodenrijs veilig genoeg zijn om te laten liggen. Daarom moet de exploitant alsnog een plan maken om de putten definitief te verwijderen of veilig buiten gebruik te stellen.
Wat is er precies besloten?
IPS Geothermal Energy B.V. vroeg in juni 2024 aan het ministerie om tijdelijk geen verwijderingsplan te hoeven indienen voor drie aardwarmteputten. Het bedrijf wilde de putten mogelijk later hergebruiken, bijvoorbeeld voor seismische metingen of als injectieput.
Na advies van het Staatstoezicht op de Mijnen heeft de minister het verzoek afgewezen. Volgens de toezichthouder zijn er te veel onzekerheden over de technische staat van de putten. Daardoor kan niet met zekerheid worden uitgesloten dat ze in de toekomst gaan lekken. Het Rijk heeft IPS nu opgedragen om alsnog een verwijderingsplan in te dienen. Dat moet uiterlijk vóór 1 juli 2026 gebeuren, tenzij er eerder een goedgekeurd plan komt om de putten definitief buiten gebruik te stellen.
Waar liggen de putten?
De drie putten liggen allemaal in of direct naast glastuinbouwgebied in Lansingerland:
- VDB-GT-01 ligt aan de Petuniaweg in Bleiswijk.
- VDB-GT-03 ligt aan de Noordeindseweg in Berkel en Rodenrijs,
- VDB-GT-04 ligt aan de A.H. Verweijweg in Berkel en Rodenrijs.
Hoewel de installaties bovengronds zichtbaar zijn op deze locaties, gaan de boorputten diep de grond in. Het gaat om boringen van ongeveer 2 tot 2,5 kilometer diep. Op die diepte wordt warm water uit aardlagen gewonnen. Ondergronds lopen de putten niet altijd recht naar beneden, maar vaak schuin, waardoor ze zich op grote diepte onder een breed gebied onder Lansingerland bevinden.
Waarom grijpt het Rijk in
Aardwarmte is een duurzame warmtebron, maar een geothermieput moet technisch aantoonbaar veilig zijn — óók als die (tijdelijk) niet in gebruik is. Bij de putten in Lansingerland noemt SodM integriteitsproblemen en ontbrekende/ongecontroleerde afsluiting als kernpunten. Dat vergroot een aantal concrete risico’s.
De toezichthouder en het ministerie zeggen niet dat er nú iets misgaat, maar wel dat niet bewezen kan worden dat het veilig is. Dat klinkt technisch, maar de consequenties kunnen in het dagelijks leven wel degelijk merkbaar zijn. Het gaat om drie hoofdpunten: onduidelijke afsluiting van de putten, bekende technische zwaktes en onzekerheid over blijvend toezicht.
In gewone taal betekent dat:
Risico voor bodem en grondwater: als een put niet goed is afgesloten, kan water uit diepe lagen langzaam omhoog lekken. Dat water is vaak zouter dan normaal. Mocht dat in ondieper grondwater terechtkomen, dan kan dat problemen geven voor landbouw, natuur en drinkwaterwinning. Dit gebeurt niet van de ene op de andere dag, maar kan zich langzaam ontwikkelen.
Schade en overlast aan de oppervlakte: bij een lekkage bovenin de put kan de bodem vervuild raken. Dat kan betekenen dat grond moet worden afgegraven of schoongemaakt. Voor de omgeving kan dat leiden tot langdurige werkzaamheden en hinder.
Incidenten bij werkzaamheden: zolang een put niet definitief is verwijderd, zijn controles, reparaties of andere werkzaamheden nodig. Juist bij dat soort ingrepen is het risico op een fout of incident het grootst.
Belangrijk om te benadrukken: er is geen sprake van direct gevaar voor omwonenden. Wel zegt het Rijk dat het de risico’s op de lange termijn niet acceptabel vindt zolang niet is aangetoond dat de putten veilig zijn. Daarom is besloten om hergebruik niet toe te staan en aan te sturen op definitief veilig afsluiten of verwijderen.
Geothermie is belangrijk voor Lansingerland
Lansingerland is één van de belangrijkste glastuinbouwgebieden van Nederland. De kassen gebruiken veel warmte, die nu vaak nog uit aardgas komt. Aardwarmte wordt gezien als een sleuteloplossing om die sector te verduurzamen en minder afhankelijk te worden van dat gas.
Daarnaast kijkt de gemeente naar de aanleg van warmtenetten voor woonwijken. Daarbij worden woningen niet meer individueel met een cv-ketel op gas verwarmd, maar aangesloten op een centraal warmtesysteem. Juist daarom is geothermie politiek belangrijk: zonder betrouwbare warmtebronnen zijn warmtenetten moeilijk uitvoerbaar.
