(Leestijd: 8 tot 10 minuten)
Hoewel de provincie en gemeente doen voorkomen dat ze gezamenlijk tot oplossingen komen – zoals bij het akkoord over woningbouw in Bleizo-West – wijst veel erop dat de discussies over windmolens nog altijd niet over zijn. Zo is het akkoord zelf niet zonder consequenties. Een belangrijk onderdeel van die afspraak is dat er nu elders in Lansingerland ruimte voor windmolens moet worden gezocht. De strijd over de plaatsing van windmolens is dus nooit echt weggeweest. Vooral in het buurtschap Kruisweg en de Noordpolder lijkt de spanning nu te stijgen, terwijl de onenigheid achter de schermen van ambtelijke stukken gewoon doorgaat.
Ook blijkt uit een recent onderzoek van de Rijksuniversiteit Groningen (RUG), uitgevoerd in opdracht van de provincie Zuid-Holland, dat er weinig draagvlak is voor windmolens in Lansingerland. Bewoners zijn vooral negatief over de impact op hun leefomgeving en voelen zich machteloos tegenover de besluitvorming.
De provincie reageert dat het hen niet verrast dat de omgeving op dit moment negatief oordeelt over windmolens. Volgens hen is het onderzoek bedoeld om informatie te verzamelen over de houding van inwoners en andere vraagstukken. Ze geven aan dat er in de toekomst een tweede meting wordt uitgevoerd om te zien hoe het draagvlak zich ontwikkelt. “Soms moeten moeilijke keuzes worden gemaakt om maatschappelijke doelen te behalen,” stelt de provincie. Daarnaast belooft de provincie om inwoners zo goed mogelijk te informeren en te bekijken hoe hun wensen in de planvorming kunnen worden meegenomen.
Een onthullend onderzoek
Het RUG-rapport (bron: De mening van inwoners over windmolens in de gemeente Lansingerland), gepubliceerd in september 2024, onderzocht hoe inwoners van Lansingerland aankijken tegen de plaatsing van windmolens. De resultaten zijn ronduit negatief: de weerstand is groot, het vertrouwen in de provincie laag, en de participatie van bewoners wordt als onvoldoende ervaren.
Deelnemers aan het onderzoek noemen geluidsoverlast, slagschaduw en de verstoring van de natuur als belangrijke redenen voor hun verzet. “Deelnemers voelen zich vooral machteloos, en in zekere mate boos, bij de gedachte aan de bouw van windmolens in de gemeente Lansingerland,” staat in het rapport.
Ook scoort de provincie Zuid-Holland slecht op vertrouwen. Bewoners twijfelen aan de integriteit van de besluitvorming en geven aan dat er te weinig inspraakmogelijkheden zijn. “De meerderheid van de inwoners wil betrokken worden bij beslissingen over de locaties en aantallen windmolens, maar ze zien onvoldoende mogelijkheden om inspraak te hebben.” aldus het rapport.
Ondanks de veelzeggende uitkomsten is er na de publicatie van het rapport niets meer over gerapporteerd door de provincie. Ook het geplande vervolgonderzoek is niet uitgevoerd. Jan Wildenberg, voorzitter van de Belangenvereniging Kruisweg, is niet verbaasd: “De uitkomsten zijn gewoon te negatief. Dit past niet in het verhaal dat zij willen vertellen.”
Kruisweg als lijdend voorwerp
Kruisweg, een buurtschap gelegen in Lansingerland ten noorden van de A12 bij Bleiswijk, dreigt het toneel te worden van drie gigantische windmolens van 190 meter hoog – dat is hoger dan de Euromast. Bewoners maken zich grote zorgen over de impact.
“Het laagfrequente geluid voel je continu.” zegt Wildenberg. “Dat heeft niet alleen invloed op je woongenot, maar ook op je gezondheid. En dan hebben we het nog niet eens over de slagschaduw die op zonnige dagen letterlijk door je ramen draait.”
Hij beschrijft hoe de provincie steeds verder opschuift met de locaties: “Bleizo-West viel af vanwege woningbouw, en de Noordpolder lijkt ook niet meer haalbaar. Nu blijven wij over. Wij zijn de pechvogels.”
De afspraak rondom Bleizo-West maakt duidelijk dat het windmolenbeleid van de provincie geen kwestie is van óf er windmolens komen, maar slechts van wáár ze komen. Voor bewoners in buurtschappen als Kruisweg voelt dit als een oneerlijk compromis. Wildenberg: “Ze hebben het ene probleem opgelost door het simpelweg te verplaatsen naar een andere locatie.”
Een geschiedenis van spanning
Het conflict over windmolens in Lansingerland begon in 2012, toen gemeenten afspraken maakten met de provincie om gezamenlijk 15 megawatt (MW) aan windenergie op te wekken. In 2017 begon de provincie echter te dreigen met overname van de regie, en in 2024 werd dit werkelijkheid. Sindsdien bepaalt de provincie waar windmolens worden geplaatst, zelfs als de gemeente of bewoners daartegen zijn.
Jan Wildenberg, voorzitter van de Belangenvereniging Kruisweg, volgt het dossier als bezorgde burger al jaren. Hij verduidelijkt de historische context rondom windmolens in Lansingerland. Hij vertelt: “In 2017 heeft de gemeente Lansingerland een motie aangenomen, op initiatief van Leefbaar 3B, waarin werd vastgelegd dat turbines minimaal 650 meter van woningen verwijderd moesten blijven. Dit sloot aan bij een eerdere norm in Zoetermeer. Destijds ging het nog om turbines met een tiphoogte van 145 meter.”
Volgens Wildenberg wordt deze norm nu door de provincie Zuid-Holland losgelaten. Zo geeft hij aan: “De provincie hanteert inmiddels een afstand van slechts 400 meter, terwijl de turbines nu een tiphoogte van 190 meter hebben. Door de aanwezigheid van 380 kV-masten in het gebied lijkt de locatie Kruisweg haast op maat geselecteerd. Met de huidige afstandsnormen en de masten is er nauwelijks plaats voor alternatieve locaties.”
De provincie rechtvaardigt de keuze voor Kruisweg door te verwijzen naar een rapport van onderzoeksbureau Bosch en Van Rijn uit 2023, waaruit bleek dat er technisch gezien ruimte is voor windmolens op deze locatie. Deze bevindingen worden nu verder onderzocht in de planMER.
Hij is kritisch op het verschil in visie tussen de provincie en de gemeenten. “Voor een normale burger is dit niet uit te leggen. Het draagt op geen enkele manier bij aan het vertrouwen in de overheid.”
Onderzoek onder de mat geveegd?
Het gebrek aan transparantie vanuit de provincie roept vragen op. Het RUG-onderzoek benadrukt de negatieve impact van windmolens op de leefomgeving en het gebrek aan participatie, maar sindsdien is het stil gebleven.
Ferry van Wijnen, raadslid voor de VVD in buurgemeente Zuidplas, noemt het een kwalijke zaak: “Waarom zouden we nog geloven dat de provincie onze belangen serieus neemt? Dit soort onderzoeken laten zien wat er écht leeft onder de inwoners, maar ze doen er niets mee. Het is schandalig.”
Hij overweegt een nieuwe motie in te dienen tijdens de aankomende raadsvergadering van 10 december. Hij legt uit: “Ik overweeg een ‘motie vreemd aan de orde’ om ons college op te roepen ook een zienswijze in te dienen. Zo kunnen we opkomen voor onze inwoners in Moerkapelle.” Van Wijnen benadrukt dat hij daarvoor nog steun zoekt bij andere fracties om een meerderheid te behalen.
Bleizo-West en de Noordpolder: een patroon van problemen
De situatie in Kruisweg staat niet op zichzelf. Ook Bleizo-West en de Noordpolder kennen een vergelijkbare geschiedenis. Bleizo-West, dat aanvankelijk werd voorgesteld als windmolenlocatie, is nu gereserveerd voor woningbouw. De Noordpolder lijkt af te vallen door de weerstand van bewoners en de wens om het agrarisch landschap te behouden.
“Het is alsof ze locaties blijven proberen tot ze geen weerstand meer krijgen.” zegt Wildenberg. “Maar wij geven niet op. Dit is onze leefomgeving. Dit is ons thuis.”
Participatie: Een lege belofte
Volgens het RUG-rapport hechten inwoners veel waarde aan participatie, maar ze voelen zich buitengesloten. Een deelnemer schrijft: “Het lijkt alsof alles al beslist is voordat wij überhaupt iets mogen zeggen. Waarom zouden we ons nog uitspreken als er toch niets mee gebeurt?”
Wildenberg sluit zich daarbij aan: “We worden geïnformeerd, maar niet serieus betrokken. Dat is geen participatie, dat is een dictaat.”
Gemeente en provincie nog steeds niet op één lijn over windmolens
Uit recente documenten blijkt dat de provincie Zuid-Holland en de gemeente Lansingerland het nog steeds niet eens zijn over de plaatsing van windmolens. De gemeente heeft in een raadsinformatiebrief van oktober 2024 kritiek geuit op het gebrek aan transparantie in het proces. Volgens het college zouden alle zoeklocaties uit de Regionale Energiestrategie (RES) 1.0 eerlijk onderzocht worden, zonder dat politieke overwegingen of gevoeligheden invloed zouden hebben op welke locaties werden meegenomen. Toch constateert de gemeente dat dit uitgangspunt niet is nageleefd en dat sommige locaties zonder duidelijke reden zijn afgevallen. Het college heeft daarom bezwaar gemaakt tegen het vrijgeven van de Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Ondanks overleg met de energieregio zijn er volgens de gemeente nog steeds geen duidelijke antwoorden gekomen. (bron: Raadsinformatiebrief Routekaart RES Elektriciteit Provincie Zuid-Holland en regionale planMER energieregio Rotterdam Den Haag)
Ook blijkt uit een bespreeknotitie dat het Kruisweg-gebied, ondanks eerdere aanduidingen als groene buffer en recreatiegebied, door de provincie toch naar voren wordt geschoven als mogelijke windmolenlocatie. De gemeenteraad wordt nu gevraagd om voorwaarden te stellen aan de plaatsing van windmolens, zoals minimale afstand tot woningen, om de leefomgeving van inwoners te beschermen. (bron: Voorwaarden ruimtelijke inpassing Windmolens en kwaliteit leefomgeving Lansingerland)
Ook Wildenberg zet vraagtekens bij de samenwerking tussen de provincie en de gemeente Lansingerland. Hij verwijst naar een recentere bijeenkomst op 19 november in Berkel, waar gedeputeerde Berend Potjer en wethouder Michiel Muis een gezamenlijke verklaring aflegden. “Tijdens de presentatie verklaarden beide overheden dat ze weer ‘on speaking terms’ waren over woningbouw op Bleizo en het windmolenbeleid,” vertelt Wildenberg. “Maar dat is opmerkelijk, aangezien de gemeente altijd fel gekant was tegen windmolens.”
Hij vermoedt dat er een politieke uitruil heeft plaatsgevonden: “Zou het kunnen dat de locatie Kruisweg in feite het wisselgeld is geweest voor de toezegging van de provincie om woningbouw op Bleizo mogelijk te maken?”
De provincie geeft aan dat zij samen werken aan een bestuursovereenkomst waarin afspraken worden gemaakt over windenergie, woningbouw, bedrijventerreinen en infrastructuur. Dit moet ervoor zorgen dat Lansingerland zich verder kan ontwikkelen met ongeveer 5.000 nieuwe woningen, 36 hectare bedrijventerrein, 15 MW windenergie en betere wegen.
Daarnaast benadrukt de provincie dat zij nog geen definitieve keuze heeft gemaakt over windmolens. De Concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD), het plan voor het milieueffectrapport, ligt momenteel ter inzage. Bewoners kunnen tot 17 januari 2025 een zienswijze indienen over dit document. Volgens de provincie wordt hiermee input verzameld om zorgvuldig tot een beslissing te komen.
Wat nu?
Tot 17 januari 2025 kunnen inwoners van Lansingerland een zienswijze indienen op de Concept-Notitie Reikwijdte en Detailniveau (NRD). Dit document vormt de basis voor de milieueffectrapportage (MER), die onderdeel is van de verdere verkenning van mogelijke windlocaties in Lansingerland. Het doel van deze verkenningsfase is om de milieueffecten, technische mogelijkheden en maatschappelijke impact van mogelijke locaties te vergelijken. De provincie moet die zienswijzen, waarin inwoners en belanghebbenden hun zorgen en suggesties kenbaar kunnen maken, meenemen in het vervolgproces
Ondertussen blijft de gemeenteraad van Lansingerland betrokken. De raad wordt gevraagd voorwaarden te stellen aan de plaatsing van windmolens, zoals minimale afstand tot woningen en bescherming van natuur- en recreatiegebieden. Dit biedt enige ruimte voor lokale invloed, maar de uiteindelijke regie ligt nog steeds bij de provincie. De komende maanden zullen gaan uitwijzen of de zorgen van bewoners serieus worden genomen of dat de provincie haar plannen gewoon doorzet.
Hoewel de provincie en gemeente doen voorkomen dat ze gezamenlijk optrekken in het windmolenbeleid, laten ambtelijke stukken, het onderzoek van de RUG en de situatie in Kruisweg zien dat de spanningen nog steeds bestaan. De bewoners van Lansingerland voelen zich niet gehoord, en het gebrek aan transparantie vanuit de provincie voedt het wantrouwen.
