In Gedachtenspelvan woensdag 7 november komen we te spreken over het leven en werk van de Duitse filosoof Arthur Schopenhauer (1788-1860). Schopenhauer volgt Immanuel Kant als de laatste zegt dat onze ervaring de wereld aan ons presenteert, maar is in veel opzichten kritisch over Kants ethiek. Wij kunnen geen echte eigen keuzes maken, ons voorstellingsvermogen geeft ons slechts die illusie. Daarnaast neemt Schopenhauer als eerste serieus afstand van de idee dat wereld en kosmos een eenheid vormen.
Arthur Schopenhauer staat bekend als pessimist. Hij huurt soms een heel café af om ongestoord in zijn eentje te kunnen dineren en zich dan met krantenberichten onder te dompelen in de narigheid van de wereld. De mens ziet hij als pendule, heen en weer slingerend tussen de smart die voortkomt uit onvervulde verlangens en de verveling die toeslaat wanneer verlangens vervuld zijn.
Een ander kenmerk van Schopenhauer is dat hij, als een van de eersten in het Westen, de Oosterse filosofie niet neerbuigend bekijkt. Integendeel, hij bewondert en omarmt het Oosterse denken en ziet veel parallellen met zijn eigen filosofie.
Schopenhauer neemt een aparte positie in tussen de filosofen van zijn tijd. Hij erft een fortuin van zijn vader en kan daardoor in zijn eigen levensonderhoud voorzien. Zijn collega`s, zoals Hegel, zijn voor hun levensonderhoud afhankelijk van de universiteiten waar zij werken. In die tijd staan die onder invloed van de Pruisische staat. Niet gehinderd door bemoeienis van buitenaf is hij in staat om zijn eigenzinnige filosofie te ontwikkelen.
Schopenhauers werken kenmerken zich door een helderheid die in schril contrast staat met de stugge schrijfstijl van Kant en het duistere proza van Hegel. Hij beschouwde deze laatste als een charlatan. Hij wil liever schrijven in de stijl van Britse filosofen zoals bijvoorbeeld Hume, helder en toegankelijk. Schopenhauer is de grote stilist onder de filosofen en daarom behoren zijn filosofische werken ook tot de hoogtepunten van de Duitse literatuur.
